Czym się różni dom pasywny od domu energooszczędnego?

Zanim podejmiemy się budowy domu jednorodzinnego stajemy przed wieloma pytaniami i wyborami. Jednym z nich jest decyzja czy budynek ma być energooszczędny czy pasywny.  Pomimo tego, że mają to samo zadanie to znacznie się różnią. Czym wyróżniają się poszczególne rozwiązania i które bardziej się opłaca?

Dom energooszczędny lub pasywny budujemy z uwagi na oszczędności, jakie niesie ze sobą na przestrzeni kolejnych lat. Niestety wcześniej musimy zainwestować znaczną kwotę, ponieważ materiały do obu budynków to nie tylko produkty o wysokiej jakości, ale przede wszystkim wyróżniające się doskonałymi parametrami oraz nowoczesną technologią. Domy energooszczędny i pasywny charakteryzują się bardzo dobrym systemem termoizolacyjnym, akustycznym oraz wentylacyjnym. Jednym z najważniejszych elementów wykończenia są okna, pozwalające na przenikanie promieni słonecznych oraz prosta bryła, zapobiegająca powstawaniu mostków termicznych.

Główną zaletą domu energooszczędnego lub pasywnego jest niższe zapotrzebowanie na ciepło, które osiąga się poprzez zastosowanie kolektorów słonecznych, pomp ciepła, rekuperatorów czy wymienników ciepła, które pozyskują energię ze źródeł odnawialnych. Dom energooszczędny potrzebuje do ogrzania budynku 40 kWh/m², a pasywny – 15 kWh/m². Dla porównania budynek tradycyjny zużywa  120 – 160 kWh/m² na rok.

Dom energooszczędny

Każdy dom pasywny jest bardziej zaawansowaną wersją domu energooszczędnego, ale nie każdy dom energooszczędny nazwiemy pasywnym. Budynek energooszczędny powinien mieć prostą bryłę, najlepiej bez żadnych załamań, ganków, itp. Choć w  przeciwieństwie do domu pasywnego można pozwolić sobie na większą swobodę – nie musi być zbudowany na planie prostokąta, ani mieć jedno lub dwuspadowego dachu. Największe okna, czyli najczęściej te salonowe lub tarasowe powinny znaleźć się od strony południowej, aby zapewnić jak najwięcej światła słonecznego.

Do ogrzewania używamy energooszczędne źródła ciepła, typu system solarny, pompę ciepła albo kocioł kondensacyjny. Co ważne, w budynku nie może zabraknąć bardzo dobrej izolacji, aby zatrzymać jak najwięcej ciepła wewnątrz pomieszczeń. Oznacza to, że warstwa termoizolacji, zazwyczaj wykonana z wełny mineralnej lub styropianu musi mieć min. 20 cm, a dachu min. 30 cm. Dzięki temu współczynnik przenikania ciepła przegród zewnętrznych nie przekroczy 0,2 W/(mkw K). Tak dobre parametry izolacyjne dotyczą też okien oraz drzwi zewnętrznych. Współczynnik dla okien wynosi 1,1 W/(m2*K), a od 2021 roku w nowych domach – 0,9 W/(m2*K).

Niezwykle istotnym elementem domu energooszczędnego (jak i pasywnego) jest wentylacja. Budynki te powinny mieć szczegółowo opracowany system wentylacyjny. Generalnie wentylację mechaniczną dzielimy na wywiewną, nawiewno-wywiewną oraz nawiewno-wywiewną z rekuperatorem. W domach energooszczędnych oraz pasywnych jedyną słuszną opcją jest wentylacja nawiewno-wywiewna z rekuperatorem, czyli z odzyskiem ciepła. Rolą rekuperatora jest odzyskiwanie części ciepła, które ogrzewa powietrze wewnątrz budynku. W domach energooszczędnych takie rozwiązanie jest zalecane, natomiast w domach pasywnych jest koniecznością.

Dom pasywny

Główna różnica pomiędzy domem energooszczędnym, a pasywnym to sposób ogrzewania. W budynku pasywnym nie ma tzw. aktywnej instalacji grzewczej, bo zamiast niej wykorzystuje się wentylację mechaniczną, ciepło z promieniowania słonecznego i ciepło, które wydzielają mieszkańcy. Parametry domu pasywnego muszą być o wiele lepsze, dlatego też wymagane są pewne dodatkowe obostrzenia. Projekt budynku należy oprzeć na planie prostokąta, a dach powinien być min. dwuspadowy. Cała południowa ściana powinna być przeszklona, a ściany, dach, okna i drzwi charakteryzować się jeszcze większą termoizolacyjnością – wymagana warstwa izolacji to 30 cm dla ścian i 50 cm dla dachu, co pozwoli uzyskać średni współczynnik przenikania ciepła U przegród zewnętrznych nie większy niż 0,12 W/(mkw K).  Jeśli chodzi o okna współczynnik przenikania ciepła nie może być wyższy niż 0,8 W/(m2*K).

Dom pasywny musi być przede wszystkim szczelny, głównie na przenikanie powietrza. Aby budynek uznano za pasywny należy wykonać test szczelności, który potwierdzi rzeczywiste parametry obiektu. Test przeprowadza się dwukrotnie – najpierw przed wykończeniem, a następnie po zakończeniu budowy. Pomiaru dokonuje się za pomocą specjalnego wentylatora, który zasysa powietrze z pomieszczeń i wytwarza podciśnienie, a następnie wytłacza je, tworząc nadciśnienie. Dzięki temu można stwierdzić którędy i w jakim stopniu, pomimo zamkniętych okien i drzwi, powietrze dostaje się oraz wydostaje z budynku.

Stopień szczelności domu jest określany współczynnikiem n50. W budynku pasywnym wartość współczynnika n50 nie powinna przekroczyć 0,6 [1/h], a często osiąga nawet poniżej 0,3 [1/h]. W budynku energooszczędnym wartość n50 nie może być wyższa niż 1,0 [1/h]. Jeśli w trakcie testu okaże się, że budynek wykazuje cechy nieszczelności wciąż jest czas, aby je naprawić lub usunąć i powtórzyć test.

Koszty – który dom się bardziej opłaca?

Oba budynki posiadają szereg nowoczesnych rozwiązań, które wpływają na obecny klimat. Nie tylko zmniejszają rachunki za energię, ale także przyczyniają się do ochrony środowiska. Pod względem parametrów i oszczędności zwycięża dom pasywny, ale jednocześnie wymaga on zastosowania droższych materiałów, sprzętów i wyposażenia. Dom energooszczędny łatwiej jest zbudować, ale jego parametry są nieco słabsze.

Koszty, jakie inwestor musi ponieść zaczynają się już na etapie wyboru projektu, który jest droższy niż szkic tradycyjnego budynku. Następnie należy wziąć pod uwagę wszelkie materiały oraz technologię wznoszenia tego typu budynków. Koszt niewielkiego domu energooszczędnego to wydatek rzędu 330-400 tysięcy zł, natomiast budowa domu pasywnego będzie kosztowała średnio 430- 600 tys. złotych bez wykończenia (czyli do stanu deweloperskiego).

Autorką wpisu gościnnego jest Ola - redaktorka bloga Fixly.